Kabızlık, zorlu dışkılama demektir.
Bir kişinin haftada 3 kereye kadar tuvalete çıkması yada günde 3 kez tuvalete çıkması normal kabul edilir.
Kabızlık bunun dışındaki durumlardır yani kişinin haftada ikiden daha az tuvalete çıkmasına kabızlık denebilir. Bunun yanında dışkılama esnasında aşırı zorlanma, dışkılamaya yardımcı olmak için parmak kullanılması ve dışkının çok sert olması da kabızlık tanımına uymaktadır.
Kabızlığın nedenleri nelerdir?
Kabızlık için yüzlerce neden sayılabilir, ama en sıklıkla karşılaşılan nedenlerden biri yetersiz lifli gıdalarla beslenme ve sıvı beslenmenin azlığıdır.
Kabızlığın Teşhisi
Kabızlığın teşhisi için öncelikle yapılması gereken şey , bağırsakların dışardan bir basi olup olmadığının tespiti için en basitinden bir karın ultrasonu yapılmalı ve bunda bir problem yoksa da organik bir neden olmadığına anlamak için kalın bağırsakların içinin görüntülenmesi nedeniyle bir kolonoskopi yapılmalıdır. Kolonoskopiyle yapılan ultrasonda her hangi bir neden bulunamaz ise eğer kabızlığın teşhisi için yapılacak diğer tetkiklere geçilir.
Bunların en basitinden bir kolonik transit zamanı ölçümü yapılır.
Bu kolonik transit zaman ölçümü ağızdan kapsül alınarak 5. ve 7. günülerde karın filminin çekilmesiyle yapılan bir yöntemdir. Normal şartlarda 5. günde karında hiçbir işaretçinin görünmemesi gereklidir. Eğer beşinci günde de işaretleyiciler görünüyorsa kolonik transit zamanı uzamıştır yani bağırsak tembelliği vardır diyebiliriz. Eğer bu varsa bundan sonra bu işaretçilerin kolon içinde dağılma paternine göre eğer bütün kolona dağılmış ve o şekilde kalmışsa kolonik, yani bağırsak tembelliği mevcuttur diyebiliriz ama sadece çıkımda bir toplanma söz konusu ise bunu da dışkılama bozukluğunun belirtisi olarak kabul edebiliriz ve aydınlatılması için de defekogrografi dediğimiz bir tetkike geçebiliriz bu iki şekilde yapılabilmektedir bir konvansiyonel defekografi ve son zamanlar da yapılan emar defekografisi. Bu işlem ile dışkılama bozukluğuna neden olan bir çok hastalığın ayırıcı tanısını yapılıp, ona özgün tedavi uygulanabilmektedir.
Kabızlığın tedavisi :
Öncelikle ilk yapılması gereken şey kişinin bol lifli gıdalarla beslenmesi ve bol su tüketilmesinin sağlanmasıdır. Özellikle yaz aylarda vücudun ihtiyacı olan sıvı çok miktarda arttığı için kış aylarına göre çok daha fazla sıvı tüketmeliyiz ve özellkle lifli gıdalarla düzenli beslenmeliyiz. Lifli gıdalar dediğimizde ilk akla gelen şeyler sebze ve meyvelerdir. O nedenle mutlaka haftada en aşağı beş öğününüzün sebze yemekleri olmasını önermekteyiz, sebze yemeklerinin olmadığı öğünlerde de mutlaka lifli gıdalar alabilmek için salatayla öğünlerimizin desteklenmesi gerekmekdtedir. Ayrıca günde en az iki öğünde meyve tüketmemiz günlük ihtiyacımız olan lifi almamız için önerilmektedir..
Kabızlığın tedavisinde bir diğer basamakta artık bazı tetkikler yapmak gerekiyor, kolonik transit zamanını mutlaka ölçmemiz, genel bağırsak tembelliğimi mevcut yoksa bağırsak çıkışında bir bozukluk mu var, dışkılama bozukluğu mu var, bunları tespit etmemiz gerekiyor. Hastanın bağırsak çıkışında bir problem var ve sadece bir dışkılama bozukluğu var ise biofeedback tedavisi dediğimiz bir tedaviyi hastalarımıza öneriyoruz.
Defekasyon bozuklukları, kabızlık içerisinde değerlendirilmesi gereken bir hastalık grubudur, normal kabızlıktan farklı olarak bu hastalık grubunda normal dışkılama hissi gelmekte ama dışkılama tam olarak sonuçlandırılamamakta, zorlanarak dışkılama yapılmakta, el yardımıyla dışkılama yapılmakta ve dışkılama yapıldıktan sonra tam boşalamama hissi oluşmaktadır. Bu dışkılama bozukluklarının teşhisi için defekografi çok önemli bir rol oynar.
Dışkılama bozukluklarının kadınlarda erkeklere nazaran yaklaşık 3 kat daha fazla görülür. Kadınlarda dışkılama bozukluğunun daha fazla olmasının en önemli nedenlerinden birisi tabiki doğumla ilişkili durumlardır. Özellikle ilerleyen yaşlarda rahim ameliyatı olan ve rahimini aldıran kadınlarda bu dışkılama problemleri daha sık görülür ve menopoz sonrası olmaları bu hastalıkların daha sık görünmesinin nedeni olabilir. Ayrıca Genetik yatkınlık da bu hastalıkların kadınlarda daha fazla görünmesine neden olur.
Dışkılma bozuklukları arasında rektosel yani rektumun ön tarafına doğru fıtıklaşması çok sıklıkla özellikle kadınlarda gördüğümüz problemdir
Enterosel, ince bağırsakların vajien ile rektum arasında görülen dışkılama bozukluğuna neden olmasıdır.
Signoosel de aynı şekilde vajinal ile rektum arasına kalın bağırsağın girmesiyle dışkılama bozuklukların neden olmasıdır.
Bunların tedavi seçeneklerinde öncelikle eğer rektosel varsa biofeedback tedavisi öneriyoruz ancak biofeedback tedavisinin başarı oranı yüksek olmasına rağmen bunların başarısız olması durumunda da bu dışkılama bozuklukları için cerrahi müdahale gerekebilir.
Fekal inkontinans, kişinin istemsiz olarak dışkısını tutamama durumudur. Bunların nedenleri arasında sıklıkla kadınlarda normal doğum esnasında açılan anal sfinker kaslarına ve bu kasların hasar görmesiyle oluşur. Daha sonraki en sık nedenleri de anorektal bölgede yapılmış olan ameliyatlardır, Bu ameliyatların başında anal fistül ve fissür ameliyatları gelir. Bunlarda mekanik olarak anal kaslarda hasar oluşur ve inkontinansa yani gaz ve dışkı tutamamaya neden olabilir.
Biofeedback tedavisi bir emg yardımıyla görsel ve duysal geri bildirimler yaparak makat kaslarının ve pelvik taban kaslarının doğru çalıştırılıp çalıştırılmadığı ile ilgili hastaya geri bildirim ileten ve bu sayede kaslara doğru çalışmayı öğreten bir yöntemdir. Bu yöntemle hem inkontinans tedavisi hem dışkılama bozukluklarına bağlı olan kabızlık sorununun tedavisi yapılabilir.